Gwelet an tarzh evit Espern

{{Wikeriadur}}
An '''espern''' a zo al lodenn eus ar [[korvoder|c'horvoder]] ha n'eo ket [[bevezerezh|bevezet]]. Dre astenn e c'holo ar c'heal-se kement emzalc'h dispignañ en amzer vremañ a-benn tennañ gounid eus un askorad da zont uheloc'h. Evelato un termenadur ken eeun-se a guzh dizunaniezhoù damkanel evit ar pezh a sell ouzh didermenantoù an espern, e zilerc'hoù war an armerzh hollek hag an doareoù disheñvel d'e vuzuliañ.

==An espernerien==

Ar c'hentañ tra a bleder gantañ evit kompren an espern eo identelezh an espernerien. Un tech boutin a zo da heñvelaat an espernerien ouzh an tiegezhioù. Hogen pa lenner taolennoù ar [[Kontouriezh Vroadel|C'hontouriezh Vroadel]] (savet gant an [[EBSSA]] e Frañs) e verzer penaos n'int ket an espernerien nemeto. An [[embregerezh|embregerezhioù]], ar [[melestradurezh|melestradurezhioù]] pe c'hoazh ar [[kevredigezh|c'hevredigezhioù]] a espern kenkoulz all.

===An embregerezhioù ===

Espern an embregerezhioù a zo par d'ar spletoù a c'hounezont.

===An tiegezhioù===

Espern an [[tiegezh|tiegezhioù]] a zo diaesoc'h da veizout eget hini an embregerezhioù. Da gentañ-penn e vez graet an diforc'h etre espern ha bevezerezh diwar gendivizoù. Ar re-se a c'hell bezañ burutellet, koulz ha forzh peseurt kendiviz. Evit an EBSSA da skouer, prenañ ur c'harr a dalvez seveniñ un ober beveziñ padal e c'heller meizout ar c'harr evel un tu da c'hounez korvoderioù da zont (ur c'harr a c'hell sikour da vont d'hol lec'h labour), ha dre-se e teu ar brenadenn da vezañ un ober espern. E kontrol akuizitañ ul lojeiz a zo meizet evel un ober espern padal e c'hellfe bezañ un ober beveziñ. Ouzhpenn-se, dre ma vez heñvelaet an [[embregerezh hiniennel|embregourien hiniennel]] ouzh tiegezhioù gant ar C'hontouriezh Vroadel e vez meizet o [[posterezh|fostadurioù]] evel oberoù espern.

==Stummoù an espern==

An arc'hant espernet a zo implijet dindan stumm :
* '''espern liñvel''', hag a chom vak dindan ar stumm liñvel ([[arc'hant dizolo]], [[kont-red]], [[kont paeet]]) : anv a zo neuze eus teñzoriatadur; 
* '''espern postet''', lakaet dindan stumm 
** [[postadenn|postadennoù]] (e kontoù, steuñvoù, teulioù) : gwelet [[kont-espern]], [[levrig-espern]], [[talvoudenn]] 
** postadurioù (en doareoù produiñ, el lojeiz, h.a.).

==Didermenantoù an espern==

An tabut diwar-benn kudenn didermenantoù an espern a lak war wel diforc'hioù diazez etre ar sell nevezklasel hag ar sell keynezian diwar-benn an emzalc'hioù armerzhel. Evit an ekonomourien nevezklasel eo didermenet an espern gant ar [[feur kampi gwerc'hel]] padal evit an ekonomourien geynezian eo didermenet gant ar c'horvoder nemetken, ar feur kampi o levezoniñ stumm an espern hepken (dindan stumm espern teñzoriatet pe dindan stumm espern arc'hantel).

===Ar sell nevezklasel diwar-benn didermenantoù an espern===

Evit an ekonomourien nevezklasel eo didermenet live an espern gant ar feur kampi. E stern an damkaniezh nevezklasel e klask an oberour ekonomikel lakaat e [[talvoudegezh|dalvoudegezh]] en he brasañ. Pa vez ret ober un dibab etre bevezerezh hag espern e sell ouzh ar splet a c'hellfe tennañ eus an espern, da lâret eo e sell ouzh ar feur kampi. P'eo uhel ar feur kampi eo broudet an oberour da espern peogwir e tiogel kement-se ur c'horvoder uhel en dazont. E kontrol eo broudet da veveziñ p'eo izel ar feur kampi, da lâret eo pa ne denn ket kalz a c'hounid eus an espern en dazont. An espern a zeu neuze a-raok ar bevezerezh.

===Ar sell keynezian diwar-benn didermenantoù an espern===

Ar sell keynezian diwar-benn an emzalc'h espern a zo enebet-mik : ar bevezerezh a zeu a-raok an espern. Al live espern n'eo ket didermenet gant ar feur kampi hogen gant live korvoder an oberour. Hemañ a vevez da gentañ hag a ouestl ar peurrest eus e gorvoder d'an espern (al lodenn n'eo ket bet bevezet).

==Dilerc'hioù an emzalc'h espern war an armerzh hollek==

An emzalc'h espern a vez gantañ dilerc'hioù war an armerzh meizet en e bezh. Ez wir e c'hell un diouer a espern ober gaou d'ar postañ ha dre-se d'an oberiantiz armerzhel da zont. E kontrol ur reñver a espern a c'hell noazañ ouzh ar goulenn ha dre-se ouzh an oberiantiz armerzhel adarre.

==Feur espern==

Ar feur espern a zo ar c'heñver etre sammad an espern hag a c'horvoder vak kriz

<math>\text{Feur} = \frac{\text{espern}}{\text{korvoder vak kriz}}</math>

E Frañs eo koazhet ar feur espern etre 1980 ha 1988, kresket en-dro betek 15% e 1992 ha chomet stabil abaoe<ref>[http://www.insee.fr/fr/ffc/ipweb/ip1136/graphiques.html#graphique4 Kontoù ar Vroad e 2006], grafik « Emdroadur ar galloud-prenañ, an dispignoù beveziñ hag espern an tiegezhioù », [[EBSSA]]</ref>.

== Daveoù ==
<references/>

== Gwelet ivez ==
* [[Posterezh]]
* [[Bevezerezh]]
* [[Korvoder an tiegezhioù]]
* [[Feur kampi]]
* [[Embregerezh]]
* [[Keynes]]
* [[Pod-espern]]


[[Rummad:Armerzh]]