Gwelet an tarzh evit Ion

{{Implijoù all}}
An '''ionoù''' zo [[spesad kimiek|spesadoù kimiek]] [[karg elektrek|karget ent elektrek]]. An anv saoznek-se a zeu eus an anv-gwan henc'hresianek ''{{lang|grc|ἰόν}}'' (ion), a c'heller treiñ gant « o vont, a ya »<ref>Le petit Larousse illustré, embannadur 2009, p. 551, ISBN 978-2-03-584070-7</ref>.

Meneget eo talvoud ar garg-se gant un usskrid e dibenn formulenn gimiek an ion, ul lieskement eus ar [[karg elfennel|garg elektrek elfennel e]].

Lakaat a reer kemm etre an ionoù monoatomek kenaozet gant un [[atom]] hepken, evel [[ion houarn (II)|Fe{{exp|2+}}]] hag [[ion houarn (III)|Fe{{exp|3+}}]], [[ion sodiom|Na{{exp|+}}]] pe [[ion plom|Pb{{exp|2+}}]], hag an ionoù [[Ion poliatomek|poliatomek]] kenaozet gant meur a atom, evel [[ion sulfat|SO{{iss|4}}{{exp|2-}}]] pe [[ion nitrat|NO{{iss|3}}{{exp|-}}]].

Graet e vez [[kation]]où eus an ionoù karget ent pozitivel, hag [[anion]]où eus an ionoù karget ent negativel.

== Istor ==

Roet e voe an anv « ion » war-dro [[1830]] gant [[Michael Faraday]] d'ar spesadoù kimiek a zo pennkaoz da [[konduktivelezh elektrek|gonduktivelezh elektrek]] an [[dourenn]]où. Ret e voe gortoz [[1885]] evit ma voe kinniget un displegadenn eus doare mont-en-dro ar gonduktivelzh gant ar Svedad [[Svante August Arrhenius]] a voe roet [[priz Nobel]] ar gimiezh dezhañ e [[1903]] evit se.

Implijet e vez bannoù ionoù a energiezh uhel e [[fizik atomek]], [[fizik nukleel]] ha [[fizik ar partikulennoù]] (gwelet [[buanaer partikulennoù]]). Implijet e vez bannoù a energiezh izel e dielfennadur ar gorreennoù. (gwelet [[SIMS]]).

== Soludoù ionek ==

Kenaozet eo ar soludoù-se gant ur berniadur kationoù hag anionoù a bep eil, liammet gant ereadoù « ionek » ; kenstag e chom pep tra a drugarez d'an nerzhioù elektrostatek. Da skouer ez eo an holen ([[kloridenn sodiom]]) ur berniadur ionoù kloridenn hag ionoù sodiom.

Disolviñ a ra aes an soludoù-se en [[dour]] pe e disolveroù polel all, rak solvatet e vez aes an ionoù eno (distrewet e-touez molekulennoù an disolver).

== An disolvadennoù ionek ==
Graet e vez disovadenn ionek eus an dourennoù a zo ionoù e-touez an dilsolver.
En disolvadenn e fiñv aes an ionoù diwar efed ur park elektrek, alese e teu konduktivelezh elektrek vras an disovadennoù ionek.
Gant muzul konduktivelezh elektrek un disolvadenn bennak e c'heller neuze brasjediñ ar c'hementad ionoù enni. Neutral ent elektrek eo an disolvadennoù ionek.

Pinvidik e ionoù eo an dour [[mor]], a ya d'ober pourvez dour brasañ an Douar.
 
{| align=center border=0 cellpadding=9 cellspacing=1
|----- bgcolor=lightblue
| align=center colspan=11 | Paoter a-vras an ionoù pennañ en dour mor normal
|----- bgcolor=eeeeee
| Ionoù || align=center | Cl{{exp|−}} || align=center | Na{{exp|+}} || align=center | SO{{iss|4}}{{exp|2–}} || align=center | Mg{{exp|2+}} || align=center | Ca{{exp|2+}} || align=center | HCO{{iss|3}}{{exp|−}} || align=center | Br{{exp|−}} || align=center | CO{{iss|3}}{{exp|2−}} || align=center | Sr{{exp|2+}} || align=center | F{{exp|–}}
|-----
| mg·L{{exp|−1}} || align=center | {{formatnum:19000}} || align=center | {{formatnum:11000}} || align=center | {{formatnum:2700}} || align=center | {{formatnum:1300}} || align=center | 420 || align=center | 110 || align=center | 73 || align=center | 15 || align=center | 8,1 || align=center | 1,3
|}

Kementad materi ur seurt ionoù e-barzh ur volum eus an disovadenn a vez graet anezhañ [[paoter molel]] ar seurt ionoù-se. Pa lakaer S evit an disolvadenn hag X evit ar seurt ionoù ez eo roet ar paoter molel gant al liammadenn :

<math>[X]=\frac{n_X}{V_S}</math> alese <math>[X]=\frac{m_X}{V_S \times M_X}</math>

Koulskoude e reer aliesoc'h gant ar paoter masek er yezh pemdez. Roet eo gant al liammadenn :

<math>C_m(X)=\frac{m_X}{V_S}</math>

== Ionizañ kompozadoù molekulel ==
E korfoù molekulel 'zo e vez desachet an elektronoù eren gant atomoù 'zo muioc'h eget gant re all. Lavaret a reer neuze ez eo [[polarizet]] an ereadoù etre an atomoù.
Pa vez molekulennoù ar c'hompozadoù-se, evel an [[trenkenn sulfurek|drenkenn sulfurek]], an [[ammoniak]] pe an [[dioksidenn garbon]], a-stok ouzh un disolver polel, evel an [[dour]], e tistrollont en ionoù e-kerzh an disolvadenn.

== Elektroneutralder ==
Neutral ent elektrek eo kement kompozad kimiek a zo ionoù ennañ. Setu ez eus dre ret kationoù hag anionoù ennañ war un dro, hag o c'henfeur a zo a seurt m'eo kempouezet rik karg pozitivel ar c'hationoù gant karg negativel an anionoù.
Talvezout a ra ar perzh-se evit ar soludoù kement hag evit an disolvadennoù ionek.

Da skouer: kenaozet eo ar [[kloridenn galkiom|gloridenn galkiom]] gant ionoù kalkiom Ca{{exp|2+}} hag ionoù kloridenn Cl{{exp|−}}.
Karg un ion kalkiom a dalv +2e (2 [[karg elfennel|garg elfennel]]), tra ma talv hini un ion kloridenn -e. Evit ma ve neutral an hollad ez eo neuze kenfeur an ionoù 2 ion kloridenn evit un ion kalkiom. Setu ez eo formulenn ionek an holen-se (Ca{{exp|2+}}, 2 Cl{{exp|−}}), hag e formulenn statistikel CaCl<sub>2</sub>.

== Pennadoù liammet ==
* [[Karg elektrek]]
* [[Atom]]
* [[Buanaer partikulennoù]]

== Notennoù ha daveoù ==
<references />

<!--{{Porched|Fizik|Kimiezh}}--(Porched ebet 20 KER 14)-->

[[Rummad:Ionoù| ]]