Gwelet an tarzh evit Londrez

{{adkas|London}}
{| class="infobox" style="font-size:90%;"
|-
{{Infobox/Titl|'''Londrez'''|f00|talbenn map|fff}}
|-
!colspan="2"|[https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=London&params=51_30_26_N_0_7_39_W_region:GB-ENG_type:city 51°30′26″ N, 0°7′39″ W]<hr>
|-
! colspan="2" align="center"|[[Restr:Houses.of.parliament.overall.arp.jpg|250px]]<br>''Houses of Parliamant''<hr>
|-
|'''[[Riez]]'''||{{Rouantelezh-Unanet}}
|-
|'''Bro'''||{{Bro-Saoz}}
|-
| '''Maer'''<br>''(Mayor)''|| Sadiq Khan (Labour)<br>2016-bremañ
|-
|colspan="2"|<hr>
|-
| '''Gorread'''
| 1 572&nbsp;km²
|-
| '''Uhelder'''
| 20 m
|-
|colspan="2"|<hr>
|-
| '''Poblañs'''<br><small>hep kontoù doubl</small>
|8 961 989 <small> (2021)</small><ref>[https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/populationandmigration/populationestimates/datasets/populationestimatesforukenglandandwalesscotlandandnorthernireland ons.gov.uk]</ref>
|-
| '''Stankter'''
|5 701 ann./km²
|-
| '''Kod pellgomz''''
| (44) 20
|- align="center"
|colspan="2"|<hr>[[Restr:ONL (1887) 1.015 - Plan of Roman London.jpg|250px]]<br>Kartenn eus Londrez er mare roman 
|}
Kêr-benn [[Bro-Saoz]], ha [[Rouantelezh Unanet Breizh-Veur ha Norzhiwerzhon]] eo '''Londrez''' ([[saozneg]]: ''London'' {{LFE|/ˈlʌndən/}}). Lec'hiet eo war riblennoù an [[Tavoez]] (Thames) e gevred ar vro; houmañ eo al lodenn binvidikañ eus ar rouantelezh. Tolpet ez eus tro-dro d'ar gêr war-dro 8 milion a annezidi (Londreziz o anv). Rannet eo an tolpad-kêr etre 32 ''boroughs'' (= bourc'hioù), mui ar ''City'' (Keoded). E penn ar [[rouantelezh]] emañ Londrez e meur a savboent. Amañ emañ o chom an [[roll an unpennoù saoz|unpenn]], da lavaret eo ar rouanez ([[Elizabeth II]], hiziv) hag he gouarnamant ha dreist-holl ar c'hambroù, [[Ti ar C'humunioù (Rouantelezh-Unanet)|hini ar C'humunioù]] (''the Chamber of Commons'') hag [[Ti al Lorded|hini al Lorded]] (''The Chamber of Lords''). Sez ar galloud arc'hant eo ivez p'eo ar ''City'' an eil plas goude [[New York]]. Porzh pennañ [[Breizh-Veur]] eo ivez.

== Anv ==
Testeniekaet eo ar stumm [[latin]] ''Londinium'' er {{Iañ kantved}} GJK<ref name="Mills">{{en}} Mills, A.D. : ''Dictionary of London place names'', Oxford University Press, 2001 {{ISBN|978-0-19-280106-7}}</ref> ; ''Londinio'', "e Londrez", a lenner war dablezennoù [[Impalaeriezh roman|roman]] dornskrivet bet kavet e kêr<ref>{{en}} [https://www.bbc.com/news/uk-england-london-36415563 ''UK's oldest hand-written document 'at Roman London dig' '', BBC, 01/06/2016]</ref>.<br>
Meur a zisplegadenn zo bet kinniget a-hed an amzer, an hini gentañ gant [[Jafrez Menoe|Geoffrey of Monmouth]] en e ''[[Historia Regum Britanniae]]'' (''c''. [[1136]])<ref name="Mills" />{{,}}<ref>{{en}} [https://londonist.com/2014/01/how-london-got-its-name ''How London Got Its Name'', Londonist, 11/02/2022]</ref>.<br>
Goude dielfennañ stummadur hag emdroadur ar stummoù paotañ (''Londinium'' e latin, ''Lunden'' en [[hensaozneg]] ha ''Llundain'' e [[kembraeg]]) ez eus bet kenemglev evit disklêriañ ez eo deuet an anv eus ar [[predeneg]] ; emeur bremañ o klask adkavout ar stumm [[Kelted|keltiek]] orin, a vefe *[''Lōndonjon''] pe un anv tost, alese ar stumm latin hag an holl stummoù arall a anaver<ref name="Bynon">{{en}} Bynon, Theodora (2015) : ''London's Name'', [https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1467-968X.12064 The Philological Society]</ref>.

E-keñver ster an anv-lec'h, ar [[yezhoniezh|yezhoniour]] Richard Coates a ginnigas e [[1998]] ur wrizienn rakkeltiek war dachenn an [[douranvadurezh]], *''(p)lowonida'', "stêr re ledan evit bout treuzet war droad", a rafe dave d'ar stêr [[Tavoez|Thames]] pa dreuz kêr ; eus ar wrizienn-se e teufe ar stumm keltiek *''Lowonidonjon''<ref>{{en}} Coates, Richard (1998) : ''A new explanation of the name of London'', [https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1467-968X.00027 The Philological Society] </ref>.<br>
Hogen an darn vuiañ eus ar studiadennoù a sav a-du gant un orin keltiek da vat ; labourioù nevesoc'h eget hini R. Coates a ginnig e teufe an anv eus ur wrizienn [[Indezeuropeg|rakindezeuropek]] *''lend<sup>h</sup>''-, "gouelediñ, lakaat da c'houelediñ" <math>+</math> al lostger keltiek *''-injo'' pe *''-onjo'' da verkañ anv ul lec'h, eleze "ul lec'h a vez liñvet a vare da vare gant al lanv" hervez ar yezhoniour [[izelvroat]] Peter Schrijver<ref>Schrijver, Peter : ''Language Contact and the Origins of the Germanic Languages'', Routledgz, 2016 {{ISBN|978-1-138-24537-2}}</ref>{{,}}<ref name="Bynon" />.
=== Mammennoù  ===
* [[Klaudios Ptolemaios]] : I, 15, 7 : Londini; II, 3, 12 : Londinium, ur ''polis'' ar c'h-[[Cantiaci]]; VIII, 3, 6 : Londinium
* [[Itinerarium Antonini]], 475<sub>5</sub> (Iter II) : Londinio; 477<sub>10</sub> (Iter VII), 479<sub>10</sub>, 480<sub>8</sub> : Lundinio
* [[Notitia Dignitatum]] XI<sub>37</sub> : Praepositus thesaurum Augustensium (in Bitannis)
* [[Dizanv Ravenna|Ravenna]] 106<sub>50</sub> : Londinium Augusti; 106<sub>38</sub> : Landini<ref name=":0">A.L.F Rivet & Colin Smith : ''The Place-names of Roman Britain''. Batsford Ltd. 1979. Édition 1982.</ref>

=== Enskrivaduroù ===
JRS (?), XLIV (1954), 108 : ul lizher gant Rufus Callusini da Epillicus, war un daolenn goad dizoloet e 1927 : Londinio

JRS (?), L, (1960) : 108-11 : Londini / Ad fanum Isidis : Londrez ... da dempl Isis<ref name=":0" />

=== Skridoù eus an istor hag eus an Iliz ===
* [[Tacitus]], ''Annales'' XIV, 33 : Londinium
* [[Meulbrezegennoù latin|Meulbrezegenn]] VIII, 17, 1, goude J.-K. 297-98, eus Trier ? : Oppidum Londiniense
* Sened Arles, goude J.-K. 314 : Civitate Londiniensi
* [[Ammianus Marcellinus]], XX, I, 3 : Lundinium; XXVII, 8, 7 : ad Lundinium, ''vetus oppidum quod Augustam posteritas appellavit'' = kreñvlec'h kozh hag eo bet anvet (Kêr)-Aogust war-lerc'h; XXVIII, 3, 7 : ''ab Augusta profectus quam veteres appellavere'' Lundinum = Augusta hag ar re gozh e anaveze Lundinium
* [[Stephanus of Byzantium]], o venegiñ Marsian : Lindonium<ref name=":0" />

==Ardamezouriezh==
[[Restr:Blason ville uk Londres.svg|80px]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;''En argant e groaz en gul, ouzh konk kentañ ur c'hleze ivez en gul e veg ouzh kab''.

== Istor ==
[[Restr:Boudicca-char.jpg|thumb|Delwenn arem Boudika e-kichen pont Westminster. Skeudenn Jean-Claude Even, 1982]]
Distrujet eo bet Londinium (tan ha lazhadeg veur) e-kerzh emsav [[Boudika]].

Londrez a zo bet distrujet evit un eil gwech war-dro 125-130<ref>Peter Marsden : ''Roman London''. Thames and Hudson Ltd. London. 1980</ref>.

[[Tan-gwall bras Londrez]] a voe un tan-gwall all a zistrujas tost razh kêr Londrez adalek an [[2 a viz Gwengolo]] betek ar [[5 a viz Gwengolo]] [[1666]]. An tan a oa bet e-kreiz kêr Londrez, dreist-holl e-barzh al lodenn enkelc'hiet gant mogerioù kozh eus mare ar Romaned.

== Arkeologiezh ==
<gallery>
London City Wall.jpg|Moger roman Kêr Londrez
London Wall fragment.jpg|
London 01 2013 Roman wall 5329.JPG_
Roman castle london.jpg|
Roman mosaic london.jpg|
</gallery>

==Monumantoù ha traoù heverk==
[[Restr:London_Thames_Sunset_panorama_-_Feb_2008.jpg|thumb|Pont an Tour]]
*Pont Londrez
*Pont an Tour
*[[Palez Buckingham]]
*[[Palez Westminster]] ha [[Big Ben]]
*[[Hyde Park]]

Kalz mirdioù, palieroù ha levraouegoù zo e Londrez, en o zouez ar ''[[British Museum]]'', an ''[[National Gallery Londrez|National Gallery]]'', ar [[Mirdi istor naturel Londrez|Mirdi istor naturel]], an ''[[Tate Modern]]'' hag ar ''[[British Library]]''<ref>{{Liamm web |titl=West End Must Innovate to Renovate, Says Report - - News - Whatsonstage.com |url=https://web.archive.org/web/20110430190446/http://www.whatsonstage.com/index.php?pg=207&story=E8821201275286&title=West+End+Must+Innovate+to+Renovate,+Says+Report |lec'hienn=web.archive.org |deizhiad=2011-04-30 |gwelet d'an=2020-06-17}}.</ref>.

== Arvezioù sevenadur Londrez ==
E karterioù poblek [[Reter Londrez (East End)|Reter Londrez]] e voe e-pad pell arvezioù ur sevenadur dibar dezhañ e-unan. Eno e voe pergen graet gant un doare luc'haj anvet [[cockney]], disheñvel-mat diouzh ar [[Saozneg skoueriek|saoznek skoueriek]].

== Gevelliñ ==
Londrez he deus skoulmet liammoù gant<ref>{{en}}[https://web.archive.org/web/20070927235746/http://www.london.gov.uk/mayor/international/city_partnerships/partnerships.jsp ''City Partnerships''], ''[[Greater London Authority]]''.</ref> :
* {{gevelliñ|Berlin|Alamagn|Germany|bloavezh=2000}}
* {{gevelliñ|Moskov|Rusia|Russia|bloavezh=2002}}
* {{gevelliñ|New York|SUA|USA|bloavezh=2001}}
* {{gevelliñ|Pariz|Bro-C'hall|France|bloavezh=2001}}
* {{gevelliñ|Beijing|Sina|China|bloavezh=2006}}<ref>{{en}}[https://web.archive.org/web/20120111082202/http://www.gov.cn/misc/2006-04/10/content_250542.htm ''Beijing, London establish sister city ties''], [[Gouarnamant Sina]].</ref>
* {{gevelliñ|Tokyo|Japan|Japan|bloavezh=2006}}
* {{gevelliñ|Varsovia|Polonia|Poland|bloavezh=2006}}

== Levrlennadur ==
* Ian Andrew's : ''Boudicca's Revolt''. Cambridge University Press. 1972 / 1980
* Ordnance Survey : ''Londinium. A descriptive map and guide to Roman London.'' 1980

== Gwelet ivez ==
* [[Londrez Veur]]

== Daveoù ==
{{Daveoù|bannoù=2}}

== Liammoù diavaez ==
{{Commons|Category:London}}
* {{en}} [http://www.london.gov.uk Greater London Authority].
* [http://www.visitlondon.com/fr Lec'hienn ofisiel an touristelezh e Londrez].
* {{en}} [http://www.buckinghampalace.co.uk/index.php Lec'hienn ofisiel Palez Buckingham].

[[Rummad:Londrez| ]]
[[Rummad:Kêrioù Bro-Saoz]]
[[Rummad:Kêrioù Breizh-Veur]]
[[Rummad:Kêrioù-penn Europa]]
[[Rummad:Rannbarzhioù Bro-Saoz]]
[[Rummad:Pastelloù Dilennel Europat er Rouantelezh-Unanet]]