Gwelet an tarzh evit Niver Avogadro

'''Niver Avogadro''' eo an niver a [[atom|atomoù]] [[karbon|karbon-12]] a zo e-barzh 0,012&nbsp;[[kilogram|kg]] (pe c'hoazh 12&nbsp;[[gram|g]], unanenn implijet e kimiezh) karbon-12. Notet e vez '''N<sub>A</sub>''' hag anvet evel se en enor da [[Amedeo Avogadro]]. An niver a [[elfenn gimiek|elfennoù]] e-barzh ur [[mol]] eo ivez.

Un niver dibabet ent-arbitrel eo evit taolennañ kementadoù bras, an niver a atomoù pe a [[molekulenn|volekulennoù]] a zo e-barzh un nebeud gramoù [[materi]] pergen. Setu ne vez ket implijet gant ar c'harbon-12 hepken met ivet gant an holl sistemoù.

Evitañ da vezañ arbitrel e ro an tu da jediñ aes ar [[kementad materi|c'hementad materi]] hervez [[mas]] ha [[formulenn diaoz]] ur [[kompozad|c'hompozad]]. Evit an elfennoù eo tost kevatal mas ''N<sub>A</sub>'' atom d'an niver a [[nukleon|nukleonoù]] a zo en [[nukleüs (an atomoù)|nukleüs]] ([[proton|protonoù]] ha [[neutron|neutronoù]]).

An niver-se a atomoù a ya d'ober ur [[mol]]. Da skouer, dre m'eo kevatal [[mas atomek]] an [[houarn]] da 55,845&nbsp;[[Unanenn mas atomek|u]] e tezastumer diwar se e pouez ur molad atomoù houarn 55,845&nbsp;g. Er memes doare ez eus N<sub>A</sub> atom houarn e-barzh 55,845&nbsp;g houarn.

Dre ma ro an tu da liammañ ar mas gant ar c'hementad atomoù ez eo an niver-se an dave evit ar c'hementadoù materi.

Klotañ a ra ivez an niver-se gant al liesaer treiñ etre ar gram hag an [[unanenn mas atomek]] (u) :

:<math>1\ {\rm g}=N_A\ {\rm u}</math>

== Talvoud niverel ==

N'heller ket anavezout talvoud rik niver Avogadro gant an teknikoù a-vremañ. Betek-henn e oa an [[talvoud nesaet]] a veze graet gantañ: 
:<math>N_A \approx 6,02214199 \times 10^{23} \rm {mol}^{-1}</math>
E 2003 e voe determinet un talvoud nevez eus an digemmenn gant ur skipailh enklaskerien eus Ofis kevredadel alaman metrologiezh [[Brunswick (kêr)|Brunswick]]:
:<math>N_A \approx 6,0221353 \times 10^{23} \rm {mol}^{-1}</math>
(s.o. ''Determination of the Avogadro constant via the silicon route, Metrologia 40'')

== Implijoù all ==

* [[Digemmenn ar gazoù peurvat]] eo liesad [[digemmenn Boltzmann]] ''k'' dre niver Avogadro.
* [[Digemmenn Faraday]] eo liesad ar [[karg elfennel|garg elfennel]] ''e'' dre niver Avogadro.

== Gwelet ivez ==
[[Istor niver Avogadro]]

[[Rummad:Kimiezh]]