Skeul Réaumur

Skeul Réaumur a reer ouzh ur skeul gwrezverk, aroueziet dre °Ré, °Re pe °r, a oa bet ijinet e 1730 gant an amprevanoniour ha fizikour gall René Antoine Ferchault de Réaumur (1683-1757).

Hervez ar skeul-ze ez eo 0 teuzverk an dour (pa dro a skorn da liñvenn pe a liñvenn da skorn) ha 80 bervverk an dour (pa verv, eleze pa dro da c'haz).

Saverezh

Etanol tanavet gant dour a oa e gwrezverker Réaumur, a verke 0° da deuzverk an dour ; pep derez a dalveze kement ha 1/1000 eus endalc'had ar gorzenn hag ar glogorenn, adalek ar strad betek ar merk 0.

Da vennozh ar fizikour e tlee ar c'hementad a zour en alkool bout termenet en doare ma krogfe al liñvenn da virviñ da 80°Ré, da lavaret eo pa 'z eus bet ur c'hresk 8% en he ec'honad. Alkool a voe dibabet gant Réaumur abalamour ma vez hewelusoc'h ar c'hresk ennañ. Div gudenn a savas koulskoude :

bras-bras e oa e venvegoù kentañ, ha dre ma verv an alkool d'ur gwrezverk izel ne dalvezent ket evit an holl vuzuliadennoù ;
liñvennoù liesseurt a veze implijet gant ar farderien gwrezverkerioù, hogen atav e lakaent 80°Ré evit merkañ bervverk an dour, ar pezh a zegase luzierezh er muzulioù evel-just.

Er bloavezhioù 1760, an douarour ha fizikour suis Jean-André Deluc (1727-1817) a studias an holl liñvennoù a veze er gwrezverkoù hag e 1772 e kavas e oa ar bevargant an hini wellañ e pep degouezh rak al linennekañ eo kemm ec'honad ur meskaj Hg gant liñvennoù all.

Displegadenn fizikel

Kejomp ul liñvenn A gant ul liñvenn B, kevatal o zolz hag anvomp C an disoc'h. Sankomp ur gwrezverker en A da gentañ, e B da eil hag e C da drede. Ur c'hresk a vo bewezh er benveg, a verzer dre uhelder an dourenn er gorzenn : $u_{A}$ evit gwrezverk A, $u_{B}$ evit hini B hag $u_{C}$ evit hini C.

En gortoz e oa J.-A. Deluc ma vefe $u_{C}$ kevatal da $\frac{1}{2} (u_{A} + u_{B})$ , ar pezh a zo gwir n'eus forzh pe feur a vefe er meskaj A + B.

Dre-se e kavas e oa dre ar bevargant e oa ar muiañ a linennegezh er muzulioù^[1].

Adalek dibenn ar Patrom:XVIIvet kantved e voe fardet hogos hepken gwrezverkerioù dre vevargant^[2].

Arver

Dre Europa a-bezh e voe implijet skeul Réaumur, dreist-holl e Bro-C'hall, en Alamagn hag e Rusia — Fyodor Dostoyevskiy a skrivas, e frazenn gentañ "Ar vreudeur Karamazov" (Братья Карамазовы, 1880) : Skorn da unnek derez hon eus (У нас стал мороз градусов в одиннадцать)^[3], eleze –11°Ré (–14°C). E Stadoù-Unanet Amerika e oa anavet ivez : e pennad 7 e Notes on the State of Virginia (1781), a-zivout an hinad, Thomas Jefferson a droas an derezioù Fahrenheit e derezioù Réaumur^[4].

Er bloavezhioù 1790 e troas Bro-C'hall war-du ar c'hentañ skeul Celsius (1742), peogwir e oa un unanenn eus ar reizhiad metrek d'ar mare-se ; lod broioù en Europa avat a gendalc'has gant hini Réaumur betek diwezh an Patrom:XIXvet kantved^[5] ha Rusia ar C'hornôg he miras betek deroù an Patrom:XXvet kantved. Hiziv c'hoazh e vez arveret ar skeul Réaumur en Italia — gant ur benveg niverel — evit muzuliañ ar gwrezverk ar c'heuz parmeggiano reggiano pa vez fardet^[6]

Amdroadur eus un eil skeul da unan all

Jediñ

	adalek Réaumur	betek Réaumur
Celsius	$x$ °Ré ≈ $x$ x 5/4 °C	$x$ °C ≈ $x$ x 4/5 °Ré
Fahrenheit	$x$ °Ré ≈ ( $x$ x 9/4 + 32) °F	$x$ °F ≈ ( $x$ - 32) x 4/9 °Ré
Kelvin	$x$ °Ré ≈ ( $x$ x 5/4 + 273,15) K	$x$ K ≈ (- 273,15) x 4/5 °Ré
Rankine	$x$ °Ré ≈ ( $x$ x 9/4 + 491,67) °R	$x$ °R ≈ ( $x$ - 491,67) x 4/9 °Ré

Keñveriañ

<timeline> ImageSize = width:905 height:50 PlotArea = left:80 right:15 bottom:20 top:5 AlignBars = justify Colors =

 id:black  value:black
 id:white  value:white
 id:lightline  value:rgb(0.8,0.8,0.8)

Period = from:223 till:383 TimeAxis = orientation:horizontal ScaleMajor = unit:year increment:10 start:230 ScaleMinor = unit:year increment:1 start:223

PlotData=

 align:center textcolor:black fontsize:8 mark:(line,black) width:25 shift:(0,-5)

LineData=

 at:start      color:green layer:front
 at:end        color:green layer:front

 at:233.15 color:lightline layer:back
 at:253.15 color:lightline layer:back
 at:273.15 color:lightline layer:back
 at:293.15 color:lightline layer:back
 at:313.15 color:red layer:back
 at:333.15 color:lightline layer:back
 at:353.15 color:lightline layer:back
 at:373.15 color:lightline layer:back

TextData =

  fontsize:10
  textcolor:blue
  pos:(0,13)
  text: Kelvin K

</timeline>
<timeline> ImageSize = width:905 height:50 PlotArea = left:80 right:15 bottom:20 top:5 AlignBars = justify Colors =

 id:black  value:black
 id:white  value:white
 id:lightline  value:rgb(0.8,0.8,0.8)

Period = from:-50 till:110 TimeAxis = orientation:horizontal ScaleMajor = unit:year increment:10 start:-50 ScaleMinor = unit:year increment:1 start:-50

PlotData=

 align:center textcolor:black fontsize:8 mark:(line,black) width:5 shift:(0,-5)

LineData=

 at:start      color:green layer:front
 at:end        color:green layer:front

 at:-40 color:lightline layer:back
 at:-20 color:lightline layer:back
 at:0 color:lightline layer:back
 at:20 color:lightline layer:back
 at:40 color:red layer:back
 at:60 color:lightline layer:back
 at:80 color:lightline layer:back
 at:100 color:lightline layer:back

TextData =

  fontsize:10
  textcolor:blue
  pos:(0,13)
  text: Celsius °C

</timeline>
<timeline> ImageSize = width:905 height:50 PlotArea = left:80 right:15 bottom:20 top:5 AlignBars = justify Colors =

 id:black  value:black
 id:white  value:white
 id:lightline  value:rgb(0.8,0.8,0.8)

Period = from:-58 till:230 TimeAxis = orientation:horizontal ScaleMajor = unit:year increment:10 start:-50 ScaleMinor = unit:year increment:1 start:-58 PlotData=

 align:center textcolor:black fontsize:8 mark:(line,black) width:25 shift:(0,-5)

LineData=

 at:start      color:green layer:front
 at:end        color:green layer:front
 at:-40 color:lightline layer:back
 at:-4 color:lightline layer:back
 at:32 color:lightline layer:back
 at:68 color:lightline layer:back
 at:104 color:red layer:back
 at:140 color:lightline layer:back
 at:176 color:lightline layer:back
 at:212 color:lightline layer:back

TextData =

  fontsize:10
  textcolor:blue
  pos:(0,13)
  text:Fahrenheit °F

</timeline>
<timeline> ImageSize = width:905 height:50 PlotArea = left:80 right:15 bottom:20 top:5 AlignBars = justify Colors =

 id:black  value:black
 id:white  value:white
 id:lightline  value:rgb(0.8,0.8,0.8)

Period = from:402 till:690 TimeAxis = orientation:horizontal ScaleMajor = unit:year increment:10 start:410 ScaleMinor = unit:year increment:1 start:402 PlotData=

 align:center textcolor:black fontsize:8 mark:(line,black) width:25 shift:(0,-5)

LineData=

 at:start      color:green layer:front
 at:end        color:green layer:front
 at:419.7   color:lightline layer:back
 at:455.7   color:lightline layer:back
 at:491.7   color:lightline layer:back
 at:527.7   color:lightline layer:back
 at:563.7 color:red layer:back
 at:599.7 color:lightline layer:back
 at:635.7  color:lightline layer:back
 at:671.7 color:lightline layer:back

TextData =

  fontsize:10
  textcolor:blue
  pos:(0,13)
  text:Rankine °Ra

</timeline>
<timeline> ImageSize = width:905 height:50 PlotArea = left:80 right:15 bottom:20 top:5 AlignBars = justify Colors =

 id:black  value:black
 id:white  value:white
 id:lightline  value:rgb(0.8,0.8,0.8)

Period = from:-18.75 till:65.25 TimeAxis = orientation:horizontal ScaleMajor = unit:year increment:5 start:-15 ScaleMinor = unit:year increment:1 start:-18

PlotData=

 align:center textcolor:black fontsize:8 mark:(line,black) width:5 shift:(0,-5)

LineData=

 at:start      color:green layer:front
 at:end        color:green layer:front
 
 at:-13.5 color:lightline layer:back
 at:-3 color:lightline layer:back
 at:7.5 color:lightline layer:back
 at:18 color:lightline layer:back
 at:28.5 color:red layer:back
 at:39 color:lightline layer:back
 at:49.5 color:lightline layer:back
 at:60 color:lightline layer:back

TextData =

  fontsize:10
  textcolor:blue
  pos:(0,13)
  text:Rømer °Rø

</timeline>
<timeline> ImageSize = width:905 height:50 PlotArea = left:80 right:15 bottom:20 top:5 AlignBars = justify Colors =

 id:black  value:black
 id:white  value:white
 id:lightline  value:rgb(0.8,0.8,0.8)

Period = from:-16.5 till:36.3 TimeAxis = orientation:horizontal ScaleMajor = unit:year increment:5 start:-15 ScaleMinor = unit:year increment:1 start:-15

PlotData=

 align:center textcolor:black fontsize:8 mark:(line,black) width:5 shift:(0,-5)

LineData=

 at:start      color:green layer:front
 at:end        color:green layer:front
 
 at:-13.2 color:lightline layer:back
 at:-6.6 color:lightline layer:back
 at:0 color:lightline layer:back
 at:6.6 color:lightline layer:back
 at:13.2 color:red layer:back
 at:19.8 color:lightline layer:back
 at:26.4 color:lightline layer:back
 at:33 color:lightline layer:back

TextData =

  fontsize:10
  textcolor:blue
  pos:(0,13)
  text:Newton °N

</timeline>
<timeline> ImageSize = width:905 height:50 PlotArea = left:80 right:15 bottom:20 top:5 AlignBars = justify Colors =

 id:black  value:black
 id:white  value:white
 id:lightline  value:rgb(0.8,0.8,0.8)

Period = from:-15 till:225 DateFormat = yyyy TimeAxis = orientation:horizontal order:reverse format:yyyy ScaleMajor = unit:year increment:15 start:-15 ScaleMinor = unit:year increment:1 start:-15

LineData=

 at:start      color:green layer:front
 at:end        color:green layer:front
 
 at:0 color:lightline layer:back
 at:30 color:lightline layer:back
 at:60 color:lightline layer:back
 at:90 color:red layer:back
 at:120 color:lightline layer:back
 at:150 color:lightline layer:back
 at:180 color:lightline layer:back
 at:210 color:lightline layer:back

TextData =

  fontsize:10
  textcolor:blue
  pos:(0,13)
  text:Delisle °D

</timeline>
<timeline> ImageSize = width:905 height:100 PlotArea = left:80 right:15 bottom:70 top:5 AlignBars = justify Colors =

 id:black  value:black
 id:white  value:white
 id:lightline  value:rgb(0.8,0.8,0.8)

Period = from:-40 till:88 TimeAxis = orientation:horizontal ScaleMajor = unit:year increment:10 start:-30 ScaleMinor = unit:year increment:1 start:-40 PlotData=

 align:center textcolor:black fontsize:8 mark:(line,black) width:25 shift:(0,-5)

LineData=

 at:start      color:green layer:front
 at:end        color:green layer:front
 at:-32 color:lightline layer:back
 at:-16 color:lightline layer:back
 at:0 color:lightline layer:back
 at:16 color:lightline layer:back
 at:32 color:red layer:back
 at:48 color:lightline layer:back
 at:64 color:lightline layer:back
 at:80 color:lightline layer:back

TextData =

  fontsize:10
  textcolor:blue
  pos:(0,60)
  text:Réaumur °Ré
  fontsize:12
  textcolor:red
  pos:(110,20)
  text:313.15 K   =   40 °C   =   104 °F   =   563.67 °Ra   =   28.5 °Rø   =    13.2 °N   =   90 °D   =   32 °Ré

</timeline>

Notennoù

Patrom:Daveoù

↑ Patrom:En Chang, Hasok. Inventing Temperature – Measurement and Scientific Progress. Oxford : Oxford University Press, 2007, p. 64 Patrom:ISBN
↑ Patrom:En Dingle, Herbert (1952). The Scientific Adventure – Essays in the History & Philosophy of Science. London : Sir Isaac Pitman and Sons, 1952, p. 131 • North Stratford, New Hamphire : Ayer Company Publishers, 1970 Patrom:ISBN
↑ Patrom:Ru Dostoyevskiy Fyodor, Братья Карамазовы, Коля Красоткин @ Викитекa/Wikisource • Patrom:Fr Kolia Krassotkine @ Wikisource
↑ Patrom:En Jefferson, Thomas (1781). Notes on the State of Virginia, Wikisource
↑ Patrom:En Draper, John William. A Textbook on Chemistry. New York : Harper & Brothers, 1861, Patrom:Cite web
↑ Patrom:En Patrom:Cite web

[1] Patrom:En Chang, Hasok. Inventing Temperature – Measurement and Scientific Progress. Oxford : Oxford University Press, 2007, p. 64 Patrom:ISBN

[2] Patrom:En Dingle, Herbert (1952). The Scientific Adventure – Essays in the History & Philosophy of Science. London : Sir Isaac Pitman and Sons, 1952, p. 131 • North Stratford, New Hamphire : Ayer Company Publishers, 1970 Patrom:ISBN

[3] Patrom:Ru Dostoyevskiy Fyodor, Братья Карамазовы, Коля Красоткин @ Викитекa/Wikisource • Patrom:Fr Kolia Krassotkine @ Wikisource

[4] Patrom:En Jefferson, Thomas (1781). Notes on the State of Virginia, Wikisource

[5] Patrom:En Draper, John William. A Textbook on Chemistry. New York : Harper & Brothers, 1861, Patrom:Cite web

[6] Patrom:En Patrom:Cite web

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Skeul Réaumur

Taolenn

Saverezh

Displegadenn fizikel

Arver

Amdroadur eus un eil skeul da unan all

Jediñ

Keñveriañ

Notennoù

Lañser merdeiñ

Skeul Réaumur

Saverezh

Displegadenn fizikel

Arver

Amdroadur eus un eil skeul da unan all

Jediñ

Keñveriañ

Notennoù

Lañser merdeiñ

Klask